Vrijheid…
“Het is een groot wonder, dat ik niet al mijn verwachtingen heb opgegeven, want ze lijken absurd en onuitvoerbaar. Toch houd ik ze vast, ondanks alles, omdat ik nog steeds in de innerlijke goedheid van de mens geloof”.
Deze woorden zullen sommige lezers van LosVast niet onbekend voorkomen. Dankzij haar creatieve, levendige geest én deze beroemde woorden (geschreven op zaterdag 15 juli 1944) geven Anne Frank en haar dagboek velen hoop: het geloof en vertrouwen in de mens en de toekomst. En soms tegen beter weten in!
Vrijheid is een centraal begrip in de mensenrechten. Amnesty International, ook actief in onze stad, vraagt daarvoor met klem aandacht. De essentie van vrijheid is dat je niet gehinderd wordt om te zeggen en te doen wat je wilt. Mijn vrijheid eindigt waar die (het privédomein) van de ander begint. Vrijheid wordt ingeperkt door het recht en door de omgangsvormen (de zeden, het fatsoen) Als eigen vrijheid wordt geschonden of met voeten getreden, mag het recht daarop worden aangesproken.
Helaas volgt in tijden van oorlog het overgrote deel van het volk gehoorzaam de leider, mee door de propagandamachine. Toch is er altijd een gideonsbende die het systeem doorziet en opkomt voor vrijheid (ook van de ander)
Een forel kunnen we bewonderen om zijn (veer)kracht om tegen de stroom in te zwemmen. Altijd en overal zijn er ‘forellen’: mensen die tegen de stroom in en soms met gevaar voor eigen leven een tegengeluid laten horen. Ook in het Duitsland van de jaren 30-40 waren er verzetsstrijders, die het onheil van het Nazi-bewind goed zagen. Een van hen was Dietrich Bonhoeffer, een vooraanstaand kerkelijk leider. Hij hield, net als Anne Frank, een dagboek bij, maar dan vanuit de gevangenis. Hij overleed kort voor het einde van de oorlog, nog maar 39 jaar oud. Zijn dagboekaantekeningen vonden later hun weg naar lezers wereldwijd (in Nederland uitgegeven onder titel ‘Verzet en Overgave’)
Wij leven in een tijd waarin nog een relatief kleine groep ouderen de oorlogsjaren ’40-’45 bewust hebben ondergaan. Voor hen zullen 4 en 5 mei met meer emoties gepaard gaan, dan voor wie na mei 1945 geboren zijn. Maar uit indringende verhalen van toen en nu (Oekraïne!) realiseren we ons dat in vrijheid leven niet vanzelfsprekend is én dat het meer dan zinvol is daar ieder jaar bij stil te staan.
De inmiddels 91-jarige Jan Terlouw, oud-politicus en auteur van bekende kinderboeken, zoals Oorlogswinter, schreef een treffend gedicht over ‘Vrijheid’, dat komt uit zijn poëzie-bundel Gedichte gedachten (2018)
Vrijheid
Als je vrij bent lijkt het vanzelfsprekend.
Je mist het pas als je het ontbeert,
en wie het je ontnam propageert
dat vrijheid gehoorzaamheid betekent.
Wie ademhaalt vindt dat niet bijzonder.
Bij ademnood ga je het pas waarderen,
het zuurstofapparaat kan het je leren.
Ongehinderd ademen, dat is een wonder.
Wie vrijheid kent en koestert en behoedt,
die ademt waarlijk met gezonde longen.
De vreugde van de wet wordt bezongen,
want vrijheid in gebondenheid is goed.
Je bent echt vrij wanneer je ongedwongen
naar eigen keuze doen kunt wat je moed.
Hajo Anema